New Age cz.1 - definicja

Społeczeństwa Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, ale coraz częściej również chrześcijanie w innych częściach świata spotykają się z różnymi aspektami zjawiska znanego jako New Age [Nowa Era]. Wielu z nich dostrzega konieczność lepszego zrozumienia tej nowej rzeczywistości, która niejednokrotnie fascynuje, a równocześnie jest złożona, niekiedy nawet irytująca. Trudno jest podać precyzyjną definicję New Age, a jeszcze trudniej jednoznacznie ocenić wartość tego zjawiska: „Nie byłoby mądre ani prawdziwe stwierdzenie, że wszystko co jest związane z New Age, jest słuszne lub że wszystko jest błędne. Należy jednak wziąć pod uwagę to, że wizję jaka ukrywa się pod religijnością New Age, w całej jej złożoności, trudno pogodzić z doktryną i duchowością chrześcijańską.^[1]

Biorąc pod uwagę skomplikowaną naturę New Age łatwiej przedstawić to zjawisko mówiąc czym ono nie jest. Nie jest ono zatem mniej lub bardziej zorganizowaną sektą, która szukałaby zwolenników, choć wiele sekt jest inspirowanych elementami New Age. Nie jest także filozofią, gdyż w swoich źródłach nie ma żadnego konkretnego filozofa, w przeciwieństwie do np. marksizmu czy kantyzmu.^[2] Pomimo tego że refleksje New Age nie zrodziły się w wyniku racjonalnego dyskursu, to jednak zawierają w sobie pewną ukrytą filozofię, pewien specyficzny sposób pojmowania świata, człowieka i Boga. New Age nie jest również religią. Mimo iż zawiera w sobie wiele elementów pochodzących z innych tradycyjnych systemów religijnych, jednak nie identyfikuje się z żadnym z nich.^[3] New Age pragnie być spełnieniem wszystkich tradycyjnych religii, pragnie je zastąpić. New Age nie jest zhierarchizowaną instytucją, ani też przedsięwzięciem jakiejś grupy ludzi. Nie posiada ściśle określonej siedziby, ani czegoś w rodzaju ciała kierowniczego, które decydowałoby o kierunku działań całego New Age. Istnieje jednak spora grupa zwolenników tego ruchu, których zadaniem jest kreowanie pozytywnego wizerunku New Age. Jedną z nich jest Marilyn Ferguson, która jest autorką książki „ The Aquarian Conspiracy” [Konspiracja Wodnika] uważanej za „Biblię New Age”.^[4]

New Age jest raczej ruchem stanowiącym zbiór pewnych myśli i praktyk pochodzących z wielu źródeł.. Techniki medytacyjne wywodzące się z hinduizmu, sufizmu, Zen, oraz amerykańsk

ich religii tubylczych, mieszają się z zachodnim okultyzmem, elementami spirytyzmu, humanistyczną psychologią oraz współczesną fizyką. Często towarzyszą im również nowe metody takie jak kryształy, doświadczenie ponownego narodzenia, czy wywoływanie nowych stanów świadomości. Stosuje się tam również różnego rodzaju techniki (często zwane „psychotechnologiami”), które obiecują zdrowie, większą zdolności umysłowe, udoskonaloną karmę czy doskonałe oświecenie.^[5]

New Age jest prądem umysłowym, który kształtowany jest przez takich myślicieli jak: Pierre Teilhard de Chardin (jego koncepcja „Chrystusa Kosmicznego”) i Rudolf Steiner (założyciel Towarzystwa Antropozoicznego), jak również przez osiągnięcia nauk ścisłych: astrofizyki, fizyki kwantowej, biochemii mózgu, czy informatyki.^[6]

Nowa era według teoretyków tego ruchu jest związana z konstelacją wodnika (Era Wodnika). Pojęcie wywodzi się z astrologii. Według niej dzieje Ziemi i ludzkości podlegają kosmicznym rytmom nieba, które swoje nazwy biorą z poszczególnych znaków Zodiaku. Każda era charakteryzuje się inną kulturą, światopoglądem, stylem życia. I tak w 4320 r. przed Chrystusem, gdy słońce weszło w znak Byka, mieliśmy rozkwit religii Mezopotamii, Egiptu, które za swój symbol obrały właśnie byka. Natomiast w 2160 r. przed Chrystusem słońce weszło w znak Barana. Wówczas nastąpił rozwój religii Mojżeszowej z baranem jako symbolem. Z kolei 21 marca 0 roku słońce weszło w konstelację Ryb, co było zarazem początkiem ery chrześcijaństwa, w którym Ichtys (gr. ryba) staje się anagramem Chrystusa.^[7] Zdaniem badaczy New Age żyjemy na pograniczu ery Ryb i Wodnika. Era Ryb rozpoczęła się od narodzin Chrystusa i była epoką kultury chrześcijańskiej. Czas Wodnika zaczął się już (1936, 1950, 1962) lub dopiero się rozpocznie w roku 1997, 2160, 3573.^[8]

Oznacza to zmierzch dotychczasowej kultury, w miejsce której powstanie nowa kultura, oparta na tolerancji, pełna jedności, spokoju i harmonii. Wszystkie istniejące religie stworzą jedną uniwersalną „wiarę”. Jednocześnie powstanie rząd światowy, znikną podziały polityczne i ideologiczne.^[9]

Jedna z czołowych propagatorek New Age Ruth Montgomery stwierdziła w swojej książce:

„Stoimy teraz w przedsionku wieku Wodnika, okresu oświecenia, kiedy umysły ludzi zostaną otworzone na rzeczywistość porozumiewania się pomiędzy tymi, którzy żyją i tymi, których uważa się za zmarłych. Będzie to zdecydowanie inny okres od wieku Ryb minionych dwóch tysięcy lat, w którym miało miejsce prześladowanie Jezusa i nastąpił podział Jego naśladowców na wojownicze sekty, prowadzące wojnę przeciwko sobie nawzajem w imię religii. Przewodnicy nalegają, by zmiana osi ziemi w tym nowym wieku przyjmowana była z radością raczej, niż z lękiem, ponieważ na dopalającym się zwęgleniu naszej obecnej cywilizacji powstanie lepsza, oczyszczona od współzawodnictwa, walki oraz klasowej nienawiści.”^[10]

Człowiek końca XX w. skłonny jest ujmować rzeczywistość globalnie. Stoi za tym m.in. ogromny postęp w dziedzinie komunikacji audiowizualnej, gwałtowny rozwój sieci internetowej. New Age wychodzi temu naprzeciw, proponując poznanie ezoteryczne,^[11] które ma być skuteczną metodą poznania świata i człowieka. Fenomenem tego ruchu jest jego różnorodność. Sympatycy i różne odłamy ruchu są zgodni w swej trosce o przyszłość świata czy też w sprawach ekologii, a jednocześnie zajmują diametralnie przeciwne stanowiska w sprawach duchowych. Ruch New Age można więc określić jako wspólny wysiłek wielu stowarzyszeń, reprezentujących różne ideologie, zmierzający do osiągnięcia ściśle określonych celów.^[12] Niektóre z tych grup zaprzeczają istnieniu Boga i walczą z chrześcijaństwem, są jednak zgodne co do tego, że ludzkość dzięki „ewolucyjnemu skokowi kwantowemu”, osiągnie wszystkie atrybuty właściwe dotąd tylko Bogu. Według tej teorii ludzkość obecnie osiągnęła krytyczne stadium indywidualnego i zbiorowego rozwoju ewolucyjnego. Jeśli powstanie odpowiednia liczba ludzi, którzy rozwinęli już wyższą świadomość, wtedy cały świat będzie gotowy do dokonania kwantowego skoku do wyższego wymiaru rzeczywistości. Ziemia i ludzkość dosłownie w jednym momencie „przeskoczą do nieba”.

Ów model kwantowego skoku świadomości wiąże się bezpośrednio z pewną formą boskiej interwencji. Mimo iż istnieje wiele odmian tej interwencji, istota jednak jest ta sama. Głosi ona, iż jakaś wszechmocna siła przeniesie ziemię do nieba. Różne grupy przypisują tę interwencję różnym źródłom. Podaje się tu takie przykłady mocy jak: „wysoko rozwinięte istoty pozaziemskie”, „Rada Panujących Mistrzów”, Oświecony Nauczyciel Świata”, lub inne potężne byty „boskie”.^[13] Konkretny człowiek ma za zadanie pomóc wystarczająco dużej liczbie ludzi osiągnąć wyższą świadomość i w ten sposób zadość uczynić wymogom spełniającym warunki, aby mogła nastąpić interwencja.

Analizując podstawowe doktryny i odłamy New Age, można wyodrębnić dwie jego podstawowe odmiany – okultystyczną i humanistyczną.

Pierwsza charakteryzuje się wiarą w reinkarnację i moc kryształów, oraz w ingerencję w ziemskie życie człowieka tzw. przewodników duchowych, będących duszami ludzi zmarłych bądź demonami. Stąd też szeroko rozpowszechnione są tu praktyki spirytyzmu, białej i czarnej magii, szamanizmu, astrologii, jasnowidzenia. Nurt ten często jest inspiracją dla wielu grup satanistycznych.

Nurt humanistyczny natomiast całą uwagę skupia na rozwijaniu ukrytych mocy w człowieku, oraz na systemie etycznym, zgodnie z którym jednostka jest odpowiedzialna wyłącznie wobec samej siebie. Kosmos jest jednością, w której istnieje daleko idące powiązanie przyczynowo – skutkowe między poszczególnymi częściami. Poznać je można jedynie w sposób ezoteryczny, gdyż sam rozum ludzki jest niewystarczający. Fizycy, będącymi jednocześnie zwolennikami New Age, przedstawiają wszechświat w stanie ciągłej przemiany, wręcz nieprzewidywalnej. Poznanie ezoteryczne, będące udziałem wybranych umożliwi dostęp do prawdy ukrytej w kosmosie i człowieku. Wiedza tajemna jest środkiem poznania Absolutu. Człowiek będąc częścią tego kosmosu musi dążyć do zjednoczenia się z nim. Osiągając to jednostka będzie mogła wspiąć się na „wyższe stopnie świadomości”.^[14]

Cała ta różnorodność New Age dostarcza wiele trudności w odkryciu jednoznacznej definicji tej rzeczywistości. Bogactwo aspektów i tradycji, z których czerpie tenże ruch, powoduje że jedynym sposobem uchwycenia pojęcia New Age jest posłużenie się jakąś trafną metaforą. Autorzy dokumentu Stolicy Apostolskiej „Jezus Chrystus Dawcą Wody Żywej” ujęli to w sposób następujący: „New Age nie jest ruchem jednym lub jednorodnym, ale raczej siecią o dużych oczkach stworzoną z tych praktykujących, którzy myślą w sposób globalny, a działają w sposób lokalny.”^[15]

Znawca problematyki Jarosław Tomczuk tak opisuje New Age:

„W ogólnym ujęciu jest to duchowość bez Boga i bez łaski, co według New Agę jest zgodne z duchem czasu. .Ruch ten to jakby parasol, pod którym mieszczą się różne drogi i prawdy religijnej Jest to ruch w obecnej formie wyjątkowy: tolerancyjny wobec wszystkiego z wyjątkiem unikatowych prawd objawienia żydowskiego i chrześcijańskiego. Niektórzy porównują New Agę do potężnej rzeki, do której wpływają różne strumienie, czy też rzeki mającej mnóstwo nurtów.”

Kardynał Godfried Danneels z kolei tak opisał ten ruch:

„Trudno jest zdefiniować New Agę. Nie jest on religią, a jednak jest religijny, nie jest filozofią, jest jednak wizją człowieka, świata, a też kluczem do interpretacji rzeczywistości. Nie jest nauką, a jednak opiera się na pracach naukowych, nawet gdy szuka potwierdzenia w gwiazdach. New Agę jest podobny do mgławicy, która zawiera ezoteryzm i okultyzm, coś z myśli mistycznej oraz szczyptę chrześcijaństwa, a to wszystko zmieszane z ideami wywodzącymi się z astrofizyki. Poszukiwania wielu ludzi kierują się nie tylko w stronę tradycyjnych sekt, które zawężają horyzonty ludzkiego myślenia, lecz zmierzają w kierunku czegoś otwartego, czegoś, co je poszerza. Dawny świat dochodzi bowiem do swego kresu, twierdzą zwolennicy New Agę, tradycyjne religie niczego już nie naprawią. Poszukajmy więc czegoś większego i szerszego, poszukajmy tego, co uniwersalne. [...] Taki jest system pozytywnego myślenia, w nim znajduje się nowa szansa dla ciebie i twojej przyszłości. Błądzenie w blasku niepewnych dogmatów nie interesuje nas, chcemy iść do przodu, pod autentycznymi znakami nieba. Nie kieruje nami jakiś uosobiony Duch, lecz tajemnicze fale kosmosu. Możliwe jest bezpośrednie doświadczenie tego co boskie, a nawet czegoś więcej, możemy stać się po prostu Bogiem!^[16]

Dariusz Hryciuk

^[2] Por. Samuel Rouvillois, New Age - kultura i filozofia, Kraków 1996, s. 311.

^[3] Por. Leon Dyczewski, New Age zagubienie czy wyzwanie dla Chrześcijańskiej Duchowości – referat wygłoszony na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, 1994r, s. 3.

^[4] Por. Samuel Rouvillois, New Age - kultura i filozofia, Kraków 1996, s.312.

^[5] Por. Mitch Pacwa, Katolicy wobec New Age, Kraków 1997, s. 10.

^[6] Por. Samuel Rouvillois, New Age - kultura i filozofia, Kraków 1996, s.312.

^[7] Por. Jacek Gołonóg, New Age, Cywilizacja nr. 3/2002.

^[8] Por. Jarosław Tomczuk, New Age a Chrześcijaństwo, Warszawa 1998, s 13-14

^[9]9. Tamże, s. 14.

^[10] Ruth Montgomery, The Word Before, New York 1976, s. 14.

^[11] Ezoteryzm - (od greckiego słowa „esoterikos": - wewnętrzny, zamknięty) - wiedza przeznaczona dla wybranych, w przeciwieństwie do wiedzy egzoterycznej dostępnej dla ogółu; (w filozofii i historii nauki termin używany w odniesieniu do wiedzy przekazywanej w starożytnych i średniowiecznych szkołach filozoficznych i naukowych zamkniętemu gronu uczniów); w religioznawstwie i etnologii ezoteryzm oznacza zespół wierzeń (mity, symbole) i praktyk religijnych (rytuały) przekazywanych wybranym adeptom (inicjacja) przez specjalnie powołane do tego celu związki religijne. Nowa Encyklopedia Powszechna, PWN, Warszawa, 1995.

^[12] Por. Jarosław Tomczuk, New Age a Chrześcijaństwo, Warszawa 1998, s 11.

^[13] Por. Samuel Rouvillois, New Age - kultura i filozofia, Kraków 1996, s. 149.

^[14] Por. Jarosław Tomczuk, New Age a Chrześcijaństwo, Warszawa 1998, s 12.

^[15] Papieska Rada Ds. Kultury, Papieska Rada Ds. Dialogu Międzyreligijnego, Jezus Chrystus Dawcą Wody Żywej, Chrześcijańska Refleksja na Temat New Age, Watykan 2003, s.16.

^[16] Godfried Danneels, Nowy ład, nowa ludzkość i nowa wiara, New Age, Kraków 1992, s. 3-4.